ขีดความสามารถทางดิจิทัลของไทยตกอันดับ 38 ใน IMD

ขีดความสามารถทางดิจิทัลของไทยตกอันดับ 38 ใน IMD IT
IT
Ai TechnologyASEANInnovation

ปัจจัยด้านเทคโนโลยีอ่อนแอ สถานะใน ASEAN เริ่มสั่นคลอน

สถาบันการจัดการนานาชาติแห่งสวิตเซอร์แลนด์ (IMD) เปิดเผยผลการจัดอันดับขีดความสามารถทางดิจิทัลปี 2025 โดยไทยอยู่ที่อันดับ 38 ตกลง 1 อันดับจากปี 2024 ที่อยู่ที่อันดับ 37 และเป็นการตกลงติดต่อกันเป็นปีที่ 3 ผลลัพธ์นี้แสดงให้เห็นว่ากลยุทธ์ดิจิทัลของไทยกำลังเผชิญจุดเปลี่ยนที่สำคัญ

แนวโน้มและประวัติความเป็นมา

ขีดความสามารถทางดิจิทัลของไทยเคยอยู่ที่อันดับ 35 ในปี 2023 ในขณะนั้น ไทยได้รับคะแนนสูงที่อันดับ 15 ในปัจจัย “เทคโนโลยี” ซึ่งแสดงให้เห็นถึงจุดแข็งในด้านดิจิทัล อย่างไรก็ตาม ในปี 2024 อันดับรวมตกลงมาที่ 37 และปัจจัย “เทคโนโลยี” ก็ตกลง 8 อันดับมาที่อันดับ 23 และในปี 2025 อันดับรวมอยู่ที่ 38 และปัจจัย “เทคโนโลยี” ตกลงต่อมาที่อันดับ 29

ปัจจัย “เทคโนโลยี” ตกลง 14 อันดับในเวลาเพียง 2 ปี ซึ่งหมายความว่าระบบนิเวศดิจิทัลของไทยกำลังสูญเสียขีดความสามารถในการแข่งขันอย่างรุนแรง สมาคมการจัดการแห่งประเทศไทย (TMA) ได้เสนอแนะในช่วงที่ประกาศผลอันดับปี 2024 แล้วว่าควรส่งเสริมการวิจัยและพัฒนา AI จัดทำกฎหมายที่เกี่ยวข้อง และขยายการจ้างงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แต่ผลลัพธ์ปี 2025 แสดงให้เห็นว่าในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา ไม่มีมาตรการที่มีประสิทธิภาพถูกนำมาใช้

การวิเคราะห์อันดับปี 2025 โดยละเอียด

ในการจัดอันดับครั้งนี้ ไทยมีปัญหาในทุกปัจจัยหลักทั้ง 3 ด้าน ปัจจัย “ความรู้” ดีขึ้น 3 อันดับจาก 40 มาเป็น 37 แต่ปัจจัย “เทคโนโลยี” ตกลง 6 อันดับจาก 23 มาเป็น 29 และปัจจัย “ความพร้อมสำหรับอนาคต” ตกลง 4 อันดับจาก 41 มาเป็น 45

ปัจจัย “เทคโนโลยี” ตกลงเกิดจากการขาดการลงทุนใน AI และ R&D “การลงทุนใน AI จากภาคเอกชน” อยู่ที่อันดับ 53 จาก 69 เขตเศรษฐกิจที่สำรวจ ซึ่งถือว่าต่ำมาก การลงทุนด้านการวิจัยและพัฒนาไม่เติบโต นวัตกรรมใหม่ที่เป็นตัวแทนโดยบริษัท Unicorn ก็ขาดหายไป สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าตลาดทุนในประเทศไม่สามารถจัดหาเงินทุนให้กับเทคโนโลยีขั้นสูงที่มีความเสี่ยงสูง เช่น AI และ R&D

ในปัจจัย “ความรู้” มีความขัดแย้งที่น่าสนใจ ไทยได้รับคะแนนสูงที่อันดับ 8 ของโลกใน “สัดส่วนผู้สำเร็จการศึกษา STEM” แต่กลับอยู่ที่อันดับ 57 ใน “การจ้างงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี” และอันดับ 53 ใน “บทความเกี่ยวกับ AI” ความแตกต่างนี้แสดงให้เห็นว่าระบบการศึกษาผลิตบุคลากรที่ไม่ตรงกับความต้องการของภาคอุตสาหกรรม บุคลากร STEM ไม่สามารถมีส่วนร่วมในนวัตกรรมภายในประเทศได้ พวกเขาต้องไปทำงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับทักษะหรือเดินทางไปทำงานต่างประเทศ

ปัจจัย “ความพร้อมสำหรับอนาคต” เปิดเผยจุดอ่อนของการกำกับดูแลดิจิทัล “ความสามารถด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ของรัฐบาล” อยู่ที่อันดับ 55 “กฎหมายคุ้มครองความเป็นส่วนตัว” อยู่ที่อันดับ 58 ผลลัพธ์เหล่านี้แสดงให้เห็นว่าไทยล้าหลังอย่างมากในการกำกับดูแลเทคโนโลยีดิจิทัล บริษัทระดับโลกจะไม่เลือกประเทศที่มีความปลอดภัยของข้อมูลและกฎหมายคุ้มครองความเป็นส่วนตัวอยู่ในระดับต่ำเป็นศูนย์กลางระดับภูมิภาคสำหรับ AI, Cloud Computing และ Data Center

ตำแหน่งภายใน ASEAN

ในกลุ่มประเทศ ASEAN ที่สำคัญ ไทยยังคงอันดับ 3 โดยสิงคโปร์อยู่อันดับ 3 โดยรวม มาเลเซียอยู่อันดับ 34 และไทยอยู่อันดับ 38 ตามมา อินโดนีเซียอยู่อันดับ 51 และฟิลิปปินส์อยู่อันดับ 56

อย่างไรก็ตาม ตำแหน่งของไทยไม่ได้มั่นคงเลย ฟิลิปปินส์ขึ้น 5 อันดับจากปีก่อน และได้อันดับที่ดีขึ้นในปัจจัย “เทคโนโลยี” และ “ความพร้อมสำหรับอนาคต” ในขณะที่ไทยตกลง 6 อันดับในปัจจัย “เทคโนโลยี” และ 4 อันดับในปัจจัย “ความพร้อมสำหรับอนาคต” ทำให้ช่องว่างกับกลุ่มที่ตามหลังแคบลง

รัฐบาลสิงคโปร์ลงทุนโครงการมากกว่า 16 พันล้านดอลลาร์สิงคโปร์ และดึงดูดการลงทุนจากบริษัทเทคโนโลยีระดับโลกมูลค่า 260 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ มาเลเซียกำลังผลักดัน “แผนงาน AI ระดับชาติ” โดยตั้งเป้าหมายว่าจะเข้าสู่ Top 20 ของโลกด้านเศรษฐกิจ AI ภายในปี 2030 ประเทศเหล่านี้ลงทุนอย่างเป็นกลยุทธ์ใน AI โดยรัฐบาลเป็นผู้นำ แต่ไทยกลับมี “การลงทุนใน AI จากภาคเอกชน” ที่อยู่อันดับ 53 ซึ่งต่ำมาก

แนวโน้มและผลกระทบในอนาคต

เศรษฐกิจดิจิทัลของไทยคาดว่าจะเติบโต 4.2% ในปี 2026 โดยมี AI เป็นตัวขับเคลื่อนหลัก ความเร็วการเติบโตนี้เร็วกว่า GDP ของประเทศ 2 เท่า มูลค่าคาดว่าจะถึง 3 ล้านล้านบาทในปี 2027 อย่างไรก็ตาม มีช่องว่างที่ร้ายแรงระหว่างการคาดการณ์ที่มองโลกในแง่ดีนี้กับความเป็นจริง

การนำ AI มาใช้ในประเทศไทยยังล้าหลัง ผู้เชี่ยวชาญด้าน HR ที่ใช้เครื่องมือ AI มีเพียง 12.8% เท่านั้น IMD แสดงให้เห็นว่า “การลงทุนใน AI จากภาคเอกชน” อยู่ในระดับต่ำมากในระดับโลก หากสถานการณ์เป็นเช่นนี้ต่อไป ไทยจะกลายเป็น “ผู้บริโภค” ที่ต้องนำเข้าและใช้บริการ AI จากต่างประเทศในราคาสูง ไทยจะไม่สามารถเป็น “ผู้ผลิต” ที่สร้างและส่งออกบริการ AI เอง

การดึงดูด FDI (การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ) ที่มีมูลค่าเพิ่มสูงก็ได้รับผลกระทบ คณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) กำหนดให้การดึงดูด FDI ในอุตสาหกรรมแห่งอนาคตเป็นเสาหลักของกลยุทธ์ชาติ อุตสาหกรรมเป้าหมายคือ EV, Semiconductor, อิเล็กทรอนิกส์ขั้นสูง และเทคโนโลยีดิจิทัล BOI ต้องการหลุดพ้นจากอุตสาหกรรมประกอบต้นทุนต่ำแบบเดิม อย่างไรก็ตาม ตัวเลข “การลงทุนใน AI จากภาคเอกชน” อันดับ 53 และ “การจ้างงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี” อันดับ 57 ส่งสัญญาณให้นักลงทุนเห็นชัดเจน ไทยยังไม่มีระบบนิเวศเทคโนโลยีที่จะรองรับโรงงานขั้นสูงหรือศูนย์ R&D

ทางเลือกสำหรับองค์กร

ภายใต้สถานการณ์นี้ องค์กรที่มีฐานในไทยควรพิจารณาทางเลือกหลายประการ

ทางเลือกแรกคือการลงทุนในการพัฒนาบุคลากร STEM ภายในองค์กร ระบบการศึกษาในประเทศไม่ตรงกับความต้องการของภาคอุตสาหกรรม องค์กรจึงควรสร้างโปรแกรมการฝึกอบรมของตนเองและพัฒนาบุคลากรที่มีทักษะที่จำเป็น การเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างภาคอุตสาหกรรมและสถาบันการศึกษาเพื่อจัดทำหลักสูตรที่ตรงกับความต้องการจริงก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง

การลงทุนใน AI ตั้งแต่เริ่มต้นก็คุ้มค่าที่จะพิจารณา การนำ AI มาใช้ในประเทศไทยยังล้าหลัง หากมองในอีกมุมหนึ่ง นี่คือโอกาสที่จะได้รับประโยชน์จากการเป็นผู้นำในการนำ AI มาใช้ การนำเครื่องมือ AI มาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานและสร้างนวัตกรรมอาจทำให้สามารถสร้างความได้เปรียบเหนือคู่แข่งได้

นอกจากนี้ การทบทวนการดำเนินธุรกิจภายใน ASEAN ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง องค์กรควรพิจารณาความร่วมมือกับประเทศที่ลงทุนอย่างจริงจังใน AI และเทคโนโลยีดิจิทัล เช่น สิงคโปร์และมาเลเซีย หรือพิจารณาการกระจายฐานการดำเนินงาน การดำเนินการเหล่านี้อาจช่วยกระจายความเสี่ยงและใช้ประโยชน์จากสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่เอื้ออำนวยมากขึ้น

BKK IT News มองว่าการตกต่ำของขีดความสามารถทางดิจิทัลของไทยไม่ใช่ปรากฏการณ์ชั่วคราว แต่เป็นการแสดงออกของปัญหาโครงสร้าง องค์กรจำเป็นต้องเข้าใจสถานการณ์ปัจจุบันอย่างถูกต้อง และต้องทบทวนกลยุทธ์ดิจิทัลของตนเอง การรอคอยการเปลี่ยนแปลงนโยบายของรัฐบาลเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ องค์กรต้องขับเคลื่อนการดิจิทัลด้วยตนเองอย่างเป็นหลัก นี่จะเป็นปัจจัยสำคัญในการรักษาขีดความสามารถในการแข่งขันในอนาคต

ลิงก์บทความอ้างอิง